Bệnh hắc lào: Nguyên nhân và cách điều trị dứt điểm

1Bệnh hắc lào là gì?

Hắc lào (ringworm) là một bệnh da liễu do vi nấm thuộc nhóm dermatophytes gây nên. Biểu hiện ban đầu thường xuất hiện các ban hình tròn như đồng tiền, viền đỏ và gây ngứa.

Hắc lào là bệnh da liễu thường không nguy hiểm hay ảnh hưởng quá nhiều đến sức khỏe. Tuy nhiên, bệnh ảnh hưởng đến tinh thần, gây ra cho người bệnh cảm giác ngứa ngáy, khó chịu và nhiều bất tiện trong đời sống sinh hoạt hằng ngày. Nếu bệnh không được điều trị đúng cách có thể để lại các vết thâm, sẹo trên da gây mất thẩm mỹ.

Tuy không gây nguy hiểm nhưng khả năng lây lan cao của bệnh hắc lào là điều đáng lo ngại. Bệnh không chỉ có khả năng lây lan ra các vùng da trên các bộ phận khác mà còn lây cho cả những người sống chung hay tiếp xúc cơ thể với người bệnh.

Việc sống chung, mặc chung quần áo, dùng chung khăn hay việc phơi đồ sát nhau cũng có thể là nguyên nhân lây bệnh.

Hơn nữa, hắc lào có thể gây bệnh ở cả người và động vật.

Bệnh hắc lào là gì?

2Nguyên nhân gây ra bệnh hắc lào

Theo thống kê, có khoảng 40 loài nấm khác nhau có thể gây ra bệnh hắc lào. Những loại nấm này có thể sống trên da của bạn và các loại bề mặt khác, đặc biệt là những vùng ẩm ướt. Chúng cũng có thể sống một thời gian dài dưới dạng bào tử trong đất.

Nấm có thể lây lan sang người theo 4 cách sau:

• Con người với con người: Bạn có thể bị nhiễm nấm nếu tiếp xúc hoặc dùng chung đồ cá nhân với người bị hắc lào.
• Động vật với con người: Bạn có thể bị hắc lào sau khi chạm vào động vật bị nhiễm bệnh hoặc thậm chí là những vật dụng mà động vật đó đã tiếp xúc. Mèo và chó là những nguồn lây phổ biến, nhưng các động vật khác, chẳng hạn như động vật trang trại, cũng có thể lây lan nấm.
• Vật dụng với con người: Bạn có thể bị nhiễm trùng nếu tiếp xúc với đồ vật hoặc bề mặt có chứa nấm, chẳng hạn như điện thoại hoặc sàn nhà tắm công cộng.
• Đất với con người: Con người và động vật có thể bị hắc lào sau khi tiếp xúc trực tiếp với đất mang nấm.

3Dấu hiệu bệnh hắc lào

Các biểu hiện trên da khi mắc bệnh hắc lào thường khá đặc trưng và dễ phân biệt với các bệnh da liễu khác. Chúng ta có thể nhận biết qua những biểu hiện trên da sau đây:

• Bệnh thường xuất hiện ở các kẽ da có nếp gấp lớn như nếp lằn mông, vùng thắt lưng quanh bụng, hai bên bẹn,… và cả những vùng kín.
• Dấu hiệu bắt đầu thường là một nốt đau nhỏ giống mụn rồi lan ra to dần, sau đó xuất hiện các mảng da màu đỏ hoặc nâu và sần sùi có vảy, đồng thời có viền xung quanh hình chiếc nhẫn màu đỏ sậm.
• Ngứa dữ dội và khó chịu là một trong những triệu chứng điển hình của bệnh hắc lào, đặc biệt là ở gần vị trí tổn thương. Triệu chứng này thường xuất hiện khi cơ thể ra mồ hôi.

Tuy nhiên, mỗi loại hắc lào trên các vị trí khác nhau sẽ có những đặc điểm khác nhau. Cụ thể như sau:

Hắc lào trên các vùng da thông thường (thân và tay chân)

Thuật ngữ ringworm hay hắc lào được sử dụng phổ biến nhất để chỉ nhiễm nấm ngoài da trên thân và tay chân. Khi mắc bệnh, người bệnh thường có biểu hiện nổi ban đỏ và ngứa.

Các tổn thương hình nhẫn thường xuất hiện trên vùng da hở ở cổ, thân và/hoặc tứ chi.

Hắc lào trên các vùng da thông thường (thân và tay chân)

Hắc lào trên da đầu

Hắc lào trên da đầu (tinea capitis) thường bao gồm các triệu chứng như rụng tóc, vùng da khô có vảy, mẩn đỏ và ngứa. Bệnh thường xuất hiện phổ biến ở trẻ em.

Hắc lào vùng háng

Hắc lào vùng háng (tinea cruris) dùng để chỉ nhiễm nấm ngoài da ở vùng da quanh háng, đùi trong và mông. Bệnh phổ biến nhất ở nam giới và trẻ vị thành niên.

Bệnh thường bắt đầu bằng một vết phát ban đỏ, nâu hoặc xám và gây ngứa vùng háng. Ngứa có thể tăng lên sau khi tập thể dục và có thể không cải thiện sau khi sử dụng thuốc bôi chống ngứa.

Hắc lào vùng háng

Hắc lào ở bàn chân

Bệnh hắc lào ở bàn chân (tinea pedis) thường xuất hiện ở những người có thói quen đi chân trần tại những nơi công cộng có nguy cơ lây lan và nhiễm trùng cao, chẳng hạn như phòng thay đồ, khu vực tắm chung và bể bơi.

Khi mắc bệnh, người bệnh sẽ nhận thấy da giữa các ngón chân trở nên khô và có vảy, nó có thể lan ra lòng bàn chân và gót chân của bạn. Các triệu chứng khác có thể bao gồm:

• Cảm giác ngứa, châm chích hoặc nóng rát.
• Phồng rộp da.
• Chân có mùi hôi.

Hắc lào ở bàn tay

Hắc lào ở bàn tay (tinea manuum) thường do chạm vào các vùng bị tổn thương do nấm trước đó, chẳng hạn như háng hoặc bàn chân của bạn. Người bệnh có thể quan sát thấy các vết nứt sâu trên lòng bàn tay và da trở nên khô, có vảy. Nếu nhiễm trùng lan rộng, bạn có thể thấy các mảng hình vòng trên mu bàn tay.

Hắc lào vùng móng

Hắc lào vùng móng (tinea unguium) thường ảnh hưởng đến móng chân nhiều hơn móng tay, vì giày dép thường tạo môi trường ẩm thấp, đây là điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.

Móng bị ảnh hưởng có thể trở nên dày hơn hoặc đổi màu. Người bệnh còn có thể bị nứt móng hoặc trong trường hợp tệ hơn là móng rời hẳn khỏi ngón.

Hắc lào vùng móng

Hắc lào vùng râu

Bệnh hắc lào ở râu (tinea barbae) gây ảnh hưởng đến má, cằm và phần trên cổ của bạn và có thể gây ra các mảng hói. Biểu hiện của bệnh có thể trông giống như mụn trứng cá, viêm nang lông hoặc tình trạng da khác. Một số người cảm thấy mệt mỏi hoặc sưng hạch bạch huyết.

Hắc lào vùng râu

4Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh hắc lào

Bất cứ ai cũng có thể bị hắc lào, nhưng bạn có thể có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nếu:

• Sống trong môi trường hoặc khí hậu ẩm ướt.
• Tham gia các môn thể thao cần va chạm và tiếp xúc với đối phương, như đấu vật hoặc bóng đá.
• Sử dụng phòng tắm công cộng hoặc phòng thay đồ chung.
• Tiếp xúc gần gũi với động vật.
• Mang giày hoặc quần áo chật, làm trầy da.
• Mắc bệnh tiểu đường.
• Bị béo phì hoặc thừa cân.
• Tiết mồ hôi quá nhiều.
• Hệ thống miễn dịch suy yếu do bệnh tật kéo dài, suy dinh dưỡng hoặc đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch.

5Biến chứng của hắc lào

Các bệnh về da liễu thường dai dẳng, lâu khỏi, dễ tái phát và bệnh hắc lào cũng không ngoại lệ. Nếu không có phương pháp điều trị phù hợp, kịp thời, căn bệnh này cũng sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến tinh thần, đời sống sinh hoạt hàng ngày hay có nguy cơ để lại cả những biến chứng như:

• Ảnh hưởng đến tinh thần và chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng ngứa ngáy, sưng đỏ vô cùng khó chịu nhất là khi thời tiết nóng ẩm và cơ thể đổ mồ hôi khiến cho người bệnh mệt mỏi. Về lâu dài có nguy cơ dẫn đến trầm cảm.
• Làm mất vẻ thẩm mỹ của làn da: Hắc lào gây ra các vùng da viêm đỏ, sưng, tróc vẩy có thể để lại các vết thâm, sạm da hay sẹo khi khỏi bệnh gây mất thẩm mỹ cho làn da. Nếu không được điều trị dứt điểm còn có thể gây ra bệnh chàm.
• Hắc lào bội nhiễm và lan rộng trên da: Việc không vệ sinh cơ thể sạch sẽ, thoa thuốc không đúng cách hay không tuân thủ theo chỉ định điều trị của bác sĩ có thể làm lây lan sang các vị trí khác trên cơ thể, tăng kích thước vùng viêm nhiễm, chàm hóa hay thậm chí có nguy cơ cao lây nhiễm cho người khác.
• Nhiễm trùng nặng: Do người bệnh có hệ miễn dịch kém như trẻ suy dinh dưỡng, bệnh nhân HIV/AIDS.
• Biến chứng kerion – nấm tổ ong da đầu: Người bệnh có thể quan sát thấy sự phát triển các vết loét có mủ, có vảy, thường kèm theo rụng tóc và để lại sẹo.

6Chẩn đoán hắc lào

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh hắc lào bằng cách kiểm tra da của bạn và đặt câu hỏi về các triệu chứng mà bạn gặp phải.

Để xác nhận chẩn đoán, bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện sinh thiết da hoặc nuôi cấy nấm. Bác sĩ sẽ lấy mẫu da của bạn hoặc dịch tiết ra từ vết phồng rộp và gửi đến phòng xét nghiệm để kiểm tra sự hiện diện của nấm.

Lấy mẫu da/móng xem dưới kính hiển vi

Bác sĩ sẽ cạo một vùng da nhỏ bị ảnh hưởng lên một phiến kính và nhỏ một giọt chất lỏng gọi là kali hydroxit (KOH) lên đó. KOH phá vỡ các tế bào da điển hình, làm cho các phần tử nấm dễ nhìn thấy hơn dưới kính hiển vi.

7Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Hãy đến gặp bác sĩ để được chữa trị kịp thời nếu bệnh hắc lào:

• Xuất hiện trên da đầu. Thông thường, bạn sẽ cần dùng thuốc chống nấm theo toa và dầu gội đầu trị nấm.
• Nghi ngờ bị nhiễm trùng (đỏ và sưng tấy).
• Xảy ra trong thời kỳ mang thai.
• Xảy ra trên bệnh nhân có hệ miễn dịch suy yếu – ví dụ do hóa trị liệu, sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch hoặc bệnh tiểu đường.
• Lây lan sang các vùng khác trên cơ thể bạn.
• Không cải thiện sau khi sử dụng thuốc chống nấm không kê đơn theo chỉ dẫn của dược sĩ.

Nơi khám chữa bệnh da liễu uy tín

Nếu gặp các dấu hiệu nêu trên bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện đa khoa tại nơi cư trú để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Tham khảo một số bệnh nổi tiếng và uy tín về chuyên khoa da liễu sau:

• TP.HCM: Bệnh viện Da liễu TP.HCM, Khoa Da liễu Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, Bệnh viện Nhân Dân 115,…
• Hà Nội: Bệnh viện Da liễu Trung ương, Bệnh viện Da liễu Hà Nội, Khoa Da liễu Bệnh viện Bạch Mai,…

8Điều trị hắc lào

Hắc lào là bệnh ngoài da có khả năng lây nhiễm và có thể trị khỏi nếu điều trị đúng cách. Nguyên tắc điều trị dựa trên 2 yếu tố là dùng thuốc và điều chỉnh lối sống.

Thuốc bôi trị hắc lào

Bác sĩ có thể kê toa với các loại thuốc khác nhau tùy mức độ nghiêm trọng của bệnh, trong trường hợp bệnh mới xuất hiện và còn nhẹ. Có thể sử dụng các loại thuốc bôi tại chỗ như kem chống nấm dạng mỡ, gel hoặc thuốc xịt có chứa clotrimazole, miconazole, ketoconazol, terbinafine…hoặc các thành phần khác có liên quan.

Thuốc uống trị hắc lào

Điều trị bằng đường uống là cần thiết trong trường hợp nhiễm trùng lan rộng hơn hoặc điều trị tại chỗ không thành công. Bệnh nhân sau khi dùng thuốc ​​thường sẽ khỏi bệnh trong khoảng 2 – 3 tuần.

Một số nguyên tắc cần lưu ý để việc điều trị có hiệu quả

Điều trị liên tục cho đến khi da lành, sau đó cần thoa thuốc trong ít nhất 2 tuần để tránh tái phát.

Chú ý không nên gãi, cạo vùng da bị thương tổn trước khi bôi thuốc.

Khi bôi thuốc cần làm theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, nếu bôi thuốc không đúng có thể làm bệnh nặng hơn. Ví dụ nếu bôi thuốc quá mạnh, bôi dây sang da lành, da non có thể gây phỏng, ngứa dữ dội.

Thời gian điều trị thông thường từ 2 – 4 tuần. Nếu điều trị sau 4 tuần không có dấu hiệu cải thiện nên tái khám bác sĩ. Trong hầu hết trường hợp, bệnh nhân đều đáp ứng tích cực với cách điều trị vừa nêu.

Sau khi da lành, cần thoa thuốc trong ít nhất 2 tuần để tránh tái phát

9Biện pháp phòng ngừa và tránh lây nhiễm hắc lào

Hắc lào là một bệnh có khả năng tái phát rất cao, người bệnh có thể thấy các dấu hiệu hoàn toàn biến mất sau một thời gian điều trị nhưng chúng sẽ quay lại khi gặp điều kiện thích hợp. Vì thế, người bị hắc lào nên chú ý những điều dưới đây trong và sau khi điều trị để hạn chế nguy cơ tái phát bệnh:

• Từ bỏ thói quen dùng thuốc bừa bãi: Nhiều trường hợp nhiễm nấm là do người bệnh lạm dụng thuốc kháng sinh và thuốc corticoid. Vì kháng sinh chỉ có tác dụng với vi khuẩn, còn corticoid gây ức chế miễn dịch nên các vi nấm càng có điều kiện tăng sinh phát triển.
• Diệt nấm: Rắc bột chống nấm ở những vật dụng cá nhân như quần áo, mùng mền, chiếu gối…
• Không dùng chung đồ cá nhân với người khác, tránh làm việc trong môi trường nóng ẩm, ra nhiều mồ hôi.
• Giữ cho cơ thể luôn khô ráo, thoáng mát. Lựa chọn các loại vải có khả năng thấm hút mồ hôi tốt như cotton.
• Vệ sinh cơ thể sạch sẽ thường xuyên.
• Tránh tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh.
• Hạn chế đi chân trần ở những nơi công cộng như phòng tắm, phòng thay đồ chung.

Khi có các dấu hiệu của bệnh, bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu để được chẩn đoán chính xác và có phương pháp điều trị phù hợp. Bạn nên tuân thủ các nguyên tắc điều trị, không nên tự ý dùng thuốc để tránh làm cho bệnh nặng hơn.

Hạn chế đi chân trần ở những nơi công cộng như phòng tắm, phòng thay đồ chung

Bài viết trên đã thông tin cho bạn về bệnh hắc lào, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả. Nếu bạn thấy hay và hữu ích, đừng quên chia sẻ cho bạn bè và người thân cùng biết nhé!

Nguồn: Mayoclinic, Healthline